فضاهای فراغتی از جمله عملکردهایی هستند که وجود آنها در لابلای فضاهای سکونت و کسب و کار، به عنوان مکمل های زندگی روزمره انسان ها ضروری است. در این بین، بوستان ها به دلیل نقش فراغتی و بواسطه برخورداری از فضای سبز و نقش پر رنگ اکولوژیک، از مهمترین کاربری های هر شهر محسوب می شود.
در سال های اخیر احداث بوستان ها با اهداف ویژه نظیر پارک های آموزشی، پارک های کودک، پارک های محیط زیست یا بوستان های بانوان در دستور کار شهرداری ها قرار گرفته است. شهر قزوین با دارا بودن دو بوستان بانوان یکی از شهرهای پیشرو در این زمینه محسوب می شده است. بوستان بانوان نرگس، به عنوان اولین پارک با مساحت 5/2 هکتار در منطقه دو شهرداری قزوین، یکی از پر مخاطب ترین فضاهای سبز عمومی شهر محسوب می گردد. دومین بوستان بانوان شهر نیز با نام بوستان ریحانه، در منطقه سه شهرداری و در زمینی به مساحت دو هکتار افتتاح شده است.
تنها منطقه ای از شهر قزوین که در آن بوستان بانوان وجود نداشت، منطقه یک شهرداری بود که ضرورت وجود چنین فضایی در این منطقه به دلیل شرایط اجتماعی و اتقصادی حاکم بر آن، بیش از دو منطقه دیگر احساس می شد. چرا که جمعیت منطقه یک شهرداری قزوین، بیش از 103 هزار نفر است و اکثر آثار تاریخی و مذهبی و بافت قدیمی و بازار سنتی شهر در این منطقه قرار دارد. البته در این منطقه به علت بافت متراكم ساختماني و نبود فضاي خالي شهري، فضايي براي توسعه فضاي سبز وجود نداشته. به همین دلیل در آخرین طرح تفصیلی، برای بخشی از پهنه جنوبی بلوار جمهوری اسلامی، کاربری پارک و فضای سبز و باز عمومی در نظر گرفته شده است.
با این توصیف، پارک بانوان منطقه یک شهرداری قزوین با عنوان «بوستان مادر و کودک»، در ناحيه امامزاده علي (ع) از نواحي سه گانه این منطقه طراحی و احداث شده است. اين پارک از شمال به بلوار جمهوري اسلامی و از شرق به خيابان راه ري و مصلی قزوین که شهرت آن به دلیل برگزاری مراسم روز پنجاه بدر- آیین ویژه مردمان قزوین است- منتهی می شود. در جنوب بوستان نیز اراضی باير و خيابان شهيد اخوان زندي و در غرب آن واحدهاي مسكوني واقع شده است.
مساحت زمین بوستان مادر و کودک، 43 هزار مترمربع است. شکل زمین این بوستان به صورت حرف »L« لاتین وارونه بوده که با عرضی حدود 100 متر در دو بال گسترش یافته است.
طراحی بوستان بانوان در جنوب شهر قزوین با هدف افزایش سرانه فضای سبز شهری، بهبود فرهنگ ورزش همگانی بانوان، افزایش سرانه ورزشی مخصوص بانوان، ایجاد سالن ورزشی درون بوستان به جهت بالا بردن فضای قابل دسترس مخصوص بانوان برای ورزش های تخصصی و بهبود تندرستی، نشاط و سلامت در بانوان قزوینی صورت گرفته است.
بوستان مادر و کودک با هدف تامین بخشی از نیازهای عملکردی، جبران کننده فقدان فضاهای سبز، فضاهای عمومی و عرصه های فرهنگی منطقه خواهد بود. جذابیت های کالبدی و محیطی این بوستان تا حدی است که مخاطبان را نه تنها از حوزه بلافصل پیرامون، بلکه از سراسر منطقه یک و حتی سایر سایر مناطق شهر به سوی خود جذب می کند.
بوستان مادر و کودک با دیوارهایی به ارتفاع 2/2 متر با ترکیبی از سنگ، آجر و پنجره های فلزی و به طول 1424 محصور شده است تا فضایی ایمن و امن برای استفاده کنندگان فراهم شود. همچنین بوستان بانوان منطقه یک شهرداری قزوین دارای فضاهای مختلفی است که در ادامه مطرح می شود.
ساختمان اداری:
این ساختمان در قسمت مرکزی و شمال بوستان قرار دارد و دارای مساحت 243 مترمربع می باشد. این بنا دارای کلاس های آموزشی جهت برگزاری دوره های مختلف، اتاق جلسات، نمازخانه، اتاق اداری، آبدارخانه، یک چشمه سرویس بهداشتی و ایستگاه دوچرخه جهت کرایه و تحویل دوچرخه به علاقه مندان به ورزش دوچرخه سواری است.
ساختمان ورزشی:
این ساختمان در ضلع جنوبی بوستان در فضایی به مساحت 243 مترمربع قرار دارد و دارای فضاهایی مانند سالن ورزش های هوازی به متراژ 98 مترمربع، سالن بندسازی به متراژ 57 مترمربع، رختکن و 3 چشمه سرویس بهداشتی است. همچنین فضاهایی مانند اتاق اداری، آبدارخانه و فضای لابی در این ساختمان در نظر گرفته شده است.
ساختمان کوشک:
این ساختمان در ضلع غربی پارک قرار داشته، در 2 طبقه احداث شده و دارای مساحت 243 مترمربع است. در این بنا فضاهایی مانند اتاق مادر و کودک جهت شیر دادن و تعویض لباس نوزادان و کودکان، فضای جمعی در طبقه همکف جهت استراحت و نشیمن بازدیدکنندگان و فضاهای دمنوش خانه، نشیمن و ایوان در طبقه دوم است.
ساختمان ورودی اصلی:
این ساختمان در ضلع شرقی بوستان واقع شده و دارای مساحت 38 مترمربع می باشد. این ساختمان دارای فضاهایی از قبیل اتاق نگهبانی و سرویس بهداشتی، فضای پیش ورودی و پیشخوان می باشد که محل ورود اصلی بازدیدکندگان است.
ساختمان های ورودی فرعی:
دو ساختمان ورودی فرعی در دو سمت غرب و یال جنوبی بوستان قرار دارد که هر یک دارای مساحت 33 مترمربع و دارای فضاهایی مانند اتاق نگهبانی و سرویس بهداشتی نگهبانان و پیش فضای ورودی است که محل دسترسی از خیابان و کوچه مجاور می باشد.
ساختمان انبار و استراحت کارگری:
ساختمان انبار در سمت غرب و در گوشه بوستان در فضایی به مساحت 47 مترمربع قرار دارد که و دارای فضای انبار جهت حفظ و نگهداری وسایل مورد استفاده در پارک و فضای استراحت کارگری می باشد.
ساختمان های سرویس بهداشتی شمالی و جنوبی:
دو ساختمان سرویس بهداشتی در شمال و جنوب سایت قرار دارد که مساحت هریک 47 مترمربع است. هر کدام از سرویس ها دارای 7 چشمه سرویس، یک چشمه سرویس افراد کم توان جسمی، یک چشمه تی شور و فضای تعویض کودک می باشد.
ساختمان چایخانه:
این ساختمان در قسمت جنوبی پارک در فضایی به مساحت 104 متر مربع قرار دارد و دارای فضاهایی از قبیل آشپزخانه، فضای آماده سازی و قسمت فروش و ارائه محصولات پذیرایی می باشد.
آمفی تئاتر روباز:
این فضا در قسمت جنوبی بوستان و دارای مساحت 550 مترمربع می باشد که فضایی مناسب برای تجمع حدود 200 نفر فراهم می نماید.
مسیر نمایشگاهی:
یک مسیر در قسمت جنوب بوستان به مساحت هزار و 135 مترمربع به فضای نمایشگاه روباز جهت برگزاری نمایشگاه های متعدد اختصاص یافته است.
زمین بازی کودکان:
در قسمت جنوب پارک، زمین های بازی کودکان و 2 زمین ورزشی برای بدمینتون به مساحت 225 مترمربع قرار دارد. همچنین در شمال بوستان، یک فضای بازی کودکان مجزا به مساحت 442 متر مربع در نظر گرفته شده است.
زمین ورزش والیبال:
در قسمت جنوبی بوستان، زمین ورزشی جهت والیبال و بسکتبال به مساحت 440 متر مربع طراحی شده است.
مسیر دوچرخه سواری و پیاده روی:
در رینگ پیرامونی بوستان، فضایی به طول 100 متر در دو لاین به عرض 5/3 متر جهت پیاده روی و دوچرخه سواری تعبیه شده است.
میدانچه سلامت:
در ضلع غربی پارک، فضایی به مساحت 374 مترمربع جهت نصب تجهیزات ورزشی بانوان در نظر گرفته شده است.
آبنما:
در قسمت مرکزی بوستان، فضایی به مساحت 330 مترمربع به آبنما اختصاص داده شده که فضای چشم نوازی ایجاد کرده است. همچنین در فضای باقیمانده بوستان، آلاچیق و سکوهای پیکنیک به صورت پراکنده قرار دارد.
